این پژوهش به طبقهبندی موضوعی و تحلیل پربسامدترین موضوعات حکمی مطرح شده در مثنوی غنایی «خسرو و شیرین» نظامی و مقایسهی آن با «شیرین و خسرو» امیرخسرو دهلوی و هاتفی پرداخته است. این مقایسه یکی از امتیازات متعدد اثر حکیم نظامی گنجوی را نسبت به آثار مقلدانش روشن میسازد زیرا توجه خاص این حکیم گرانقدر به حکمت و پند و اندرز در بطن یک داستان عاشقانه، چه از نظر تعداد ابیات اختصاص یافته به این مطلب و چه از جهت تنوع مضامین حکمی مطرح شده در دل داستان بینظیر است.
در بخشهای بعدی نیز نحوهی بیان اندرزهای حکمتآمیز، حکیمترین شخصیتهای هر اثر و حکمتآمیزترین بخشهای هر منظومه مورد بررسی و تحلیل قرار میگیرد. در این موارد استادی حکیم گنجه در نحوهی داستانپردازی و دقتوی در شخصیتپردازیداستان در مقایسه با مقلدان او، امیر خسرو دهلوی و هاتفی، روشن میگردد.
بدیهی است نتایج این پژوهش با تمرکز بر داستان «خسرو و شیرین» صورت گرفته است و مقایسهی سایر آثار نظامی با مقلدانش از این منظر در جهت تأیید، تکمیل و تحکیم نتایج به دست آمده مؤثر خواهد بود.
The best Sophia in Nezami and Amirkhosrow and Hatefi's Lyric Stories
چکیده [English]
This study deals with the subject based categorization and analysis of the most frequent moral issues introduced in Nezami’s ” Khosro and Shirin” and its comparison to Amirkhosro Dehlavi and Hatefi’s ”Shirin and Khosro”. This comparison reveals one of the numerous advantages of Nezami’s work over the works of his followers since the attention that this precious sage pays to moralities and advices at the heart of a romance whether considering the number of lines devoted to them or the variety of the introduced moral concepts is unique.
In the following chapters the method of expressing the moral advices, the wisest characters of each work and the most instructive parts of each composition will be investigated. In these cases Nezami’s mastery in the method of story telling and his great accuracy in characterization will become evident compared to those of his followers Amir khosro and Hatefi.
Its obvious that the findings of this study are based on the story of ” Khosro and Shirin” and the comparison of Nezami’s other works to those of his followers will be useful for the approval completion and consolidation of the findings.
کلیدواژه ها [English]
Sophia, Advice, Khosro and Shirinm, Nezami, Amir Khosro Dehlavi, Hatefi
مراجع
1- اسماعیلی، عصمت (1377) مقایسه روایی و ساختاری خسرو و شیرین نظامی با شیرین و خسرو امیر خسرو دهلوی (1). مجله شعر، ش 22. تهران: 39-32.
2- ------------------(1377) مقایسه روایی و ساختاری خسرو و شیرین نظامی با شیرین و خسرو امیر خسرو دهلوی (2). شعر، ش 23. تهران: 47-38.
3- اقبالی، ابراهیم،حسین قمری گیوی (1383) بررسی روانشناختی سه منظومه غنایی فارسی (خسرو و شیرین، لیلی و مجنون و ویس و رامین). فصلنامه پژوهش زبان و ادب فارسی، ش2. تهران. صص 16-1.
4- امیرخسرو، خسرو بن محمود (1362) خمسه، تصحیح امیراحمد اشرفی. تهران: شقایق.
5- بهادری، محمدباقر (1385) جلوهگاه زاهدانه دنیا و زهد در شعر نظامی. علامه. ش12، تهران. صص 186-169.
6- ثروت، منصور (1370) گنجینه حکمت در آثار نظامی. تهران: امیرکبیر.
7- جعفری، محمد تقی (1370) حکمت عرفان و اخلاق در شعر نظامی گنجوی. تهران: کیهان.
8- خلوصی، محمد تقی (1379) جایگاه نظامی در مثنوی سرایی و شناختی از مقلدان مشهور وی. پژوهشنامه دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه شهید بهشتی. ش28. تهران. صص 91-78.
9- رزمجو، حسین (1376) زهدگرایی توأم با ستم ستیزی در شعر نظامی گنجوی. کیهان فرهنگی. ش 133. تهران:31-27.
10- زرین کوب، عبد الحسین (1372) پیر گنجه در جستجوی ناکجا آباد. تهران: سخن.
11- صفا، ذبیح الله (1373) تاریخ ادبیات ایران (خلاصة جلد اول و دوم). چاپ هفدهم. تهران: ققنوس.
12- معین، محمد (1378) فرهنگ فارسی. چاپ چهاردهم. تهران: امیرکبیر.
13- مهدوی، ملیحه (1379) خسرو و شیرین از دیدگاه روان شناسانه و نمادین. کیهان فرهنگی. ش173. تهران. صص 23- 18.
14- نظامی، الیاس بن یوسف (1384) خسرو و شیرین. چاپ ششم. تصحیح و حواشی حسن وحید دستگردی. به کوشش سعید حمیدیان. تهران: قطره.
15- هاتفی، عبدالله بن محمد (1977م) شیرین و خسرو. به اهتمام سعدالله اسدالله یف. مسکو: دانش (شعبه ادبیات خاور).
ابتدای صفحه