موضوع اصلی این پژوهش بررسی حضور یا فقدان دو مقوله ی آزادی و قانون در منظومه ی خسرو و شرین نظامی است و ما کوشیده ایم از رهگذر بررسی دقیق منظومه‌ی خسرو و شیرین نظامی و قرار دادن این مفاهیم در منظومۀ فکری او نشان دهیم، علل اصلی ظهور یا غیبت مقولات مذکور در این داستان چیست. لوسین گلدمن در بررسی مفاهیم جامعه شناختی رمان از نظریۀ معروف ساختگرای تکوینی بهره برده است و ما ضمن وقوف کامل از این نکته که بررسی گلدمن معطوف به رمان در جامعه‌ی سرمایه داری است، برآنیم تنها با الهام از شیوۀ او ، به بررسی مسایل اجتماعی در داستان عاشقانه‌ی خسرو و شیرین نظامی بپردازیم و مشخص کنیم که فضای خودکامگی در جوامع شرقی به خصوص در جامعه ی ایران، ظهور مفاهیم مردم سالاری را به تعویق انداخته است؛ به عبارتی دیگر اگر گلدمن ساختار جامعۀ سرمایه داری را بررسی می‌کند، در این پژوهش با الهام از شیوه‌ی گلدمن و با به کارگیری روش توصیفی- تحلیلی و بر مبنای مطالعات کتابخانه‌ای ساختار جامعۀ خودکامه را در منظومه ی مذکور مورد مدّاقه قرار می‌دهیم.
)