نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• علی صباغی ¹
• طاهره میرهاشمی ²

¹ دانشیار گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه اراک ، اراک، ایران

² استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه اراک ، اراک، ایران

چکیده

نظامی گنجوی سراینده‌ای صاحب سبک و شاعری جریان‌ساز در آفرینش منظومه‌های غنایی در تاریخ ادبیات فارسی است. خسرو و شیرین نخستین منظومه غنایی شاعر، داستان دلدادگی، عشق و هوس و نمونه درخشان تن‌کامه‌سرایی در شعر فارسی است. این جستار به تحلیل کاربرد حسن تعبیر در خسرو و شیرین می پردازد و در صدد است تا به این پرسشها پاسخ دهد که: حسن تعبیر برای بیان و بازنمایی چه موضوع‌هایی در خسرو و شیرین به کار رفته است؛ حسن تعبیر از طریق چه شگردهای ادبی و بلاغی در خسرو و شیرین بازتاب یافته است و چه عواملی زمینه و بستر شکل‌گیری حسن تعبیر در خسرو و شیرین را فراهم ساخته است. نگارندگان داده‌های تحقیق را از متن داستان به روش استقرای تام استخراج کرده و به روش توصیفی ـ تحلیلی به تبیین کاربرد حسن تعبیر در منظومه پرداخته‌اند. نتایج پژوهش نشان می‌دهد که موضوعاتی مانند واژگان و مفاهیم تابو، مرگ و توصیفات عشقبازی و هوسرانی در متن داستان با بهره‎گیری از حسن تعبیر بیان شده است و شاعر از شگردهای بلاغی تشبیه، استعاره و کنایه در بیان مفاهیم ممنوع و تنش‌زا استفاده کرده است و کوشیده است از این طریق وجهة خود و مخاطبان بالفعل و بالقوه داستان را حفظ کند.

کلیدواژه‌ها

• خسرو و شیرین
• بلاغت
• حسن تعبیر

عنوان مقاله [English]

Analysis of the use of euphemism in Khosrow and Shirin Nizami

نویسندگان [English]

• Ali Sabbaghi ¹
• Tahere Mirhashemi ²

¹ Associate Professor, Department of Persian Language and Literature, Arak University, Arak, Iran

² Assistant Professor, Department of Persian Language and Literature, Arak University, Arak, Iran

چکیده [English]

Khosrow and Shirin from Nizami Ganjavi is the first lyrically versified story of the poet, the story of affection, love, and lust, and a brilliant example of body pleasure composition in Persian poetry. This article analyzes the use of euphemism in Khosrow and Shirin and seeks to answer the following questions: euphemism has been used to express and represent what themes in Khosrow and Shirin; What kind of literary and rhetorical tricks has been reflected in Khosrow and Shirin through euphemism, and what factors have provided the ground for the formation of euphemism in Khosrow and Shirin. The author has extracted research data from the text of the story by complete inductive method and has explained the use of euphemism in the versified story by the descriptive-analytical method. The results show that themes such as words and concepts of taboo, death, and descriptions of making love and lust in the text of the story have been expressed using euphemism and the poet has used rhetorical techniques of simile, metaphor, and irony in expressing forbidden and challenging concepts, and by this way has tried to maintain his image and that of the actual and potential audience of the story.

کلیدواژه‌ها [English]

• Khosrow and Shirin
• Rhetoric
• Euphemism