نقد و بررسی تحلیلی برخی مدایح نبوی در حدیقه ی سنایی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

10.22111/jllr.2007.900

چکیده

این مقاله به بررسی شخصیت والا و بی عدیل حضرت رسول (ص) در حدیقه ی سنایی پرداخته است. از آن جا که این اثر عظیم و حجیم اولین اثر مدون عرفانی منظوم در ادب فارسی است، مملو از برجسته ترین توصیفات، افکار، دقایق معرفتی، زبانی، بلاغی، اشارات کلامی و قرآنی است که از جهت پختگی، نوآوری و نوگویی مورد تقلید و اقتباس بسیاری از شعرای پس از سنایی و حتی شاعران هم عصر او قرار گرفته است. بخشی از باب سوم حدیقه به پیامبر گرامی و نعت و منقبت او اختصاص دارد و بی تردید پس از باب اول که در توحید باری تعالی است، بهترین اندیشه ها، مضامین، عواطف، تصاویر، تعابیر و ترکیبات را در خود دارد.
غالب مدایح نبوی در حدیقه بیان ارزش و مقام معنوی، سیرت و خصایل باطنی و ویژگی های اخلاقی و تعدادی نیز در او صاف و ویژگی های ظاهری رسول اکرم(ص) است.
نگارنده با گزینش ابیاتی- غالباً دشوار - از این باب و شرح، تفسیر و بازگویی اندیشه، بلاغت، زبان، اشارات قرآنی، عرفانی و کلامی مندرج در آن­ ها سعی نموده­ است نگاه سنایی را به پیامبر عظیم ­الشان بنماید و شخصیت آن حضرت را در حدیقه نشان دهد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Critical and analytical study of Eulogies of the Holy Prophet in Hadiqa e Sanai

چکیده [English]

This article is a study of the unique and esteemed character of the Holy Prophet (PBUH)in Hadiqa e Sanai. It is the first greatest and voluminous compilation of mystic poetry in Persian literature which is full of noteworthy descriptions, thoughts, depth in wisdom, linguistic and eloquency, religious and Quranic references which due to maturity, modernity and innovation is followed and adapted by many poets after Sanai even by his contemporary poets. A part of the third chapter in Hadiqa exclusively consists eulogies of the Holy Prophet(PBUH) and undoubtedly after the first chapter which is about the oneness of God ,comprises the best thoughts, contents , sentiments, images, interpretations and syntax.
    Most of the eulogies of the Holy Prophet in Hadiqa describes his intellectual status, character, inward attributes, moral behaviour and some others give description of the outward characteristics of the Holy Prophet(PBUH).
    The author has selected difficult verses from this chapter and has tried to explain and analyse the divulgence of thoughts, eloquence, language, Quranic, mystical and verbal references in these verses and has tried to find out Sanai’s view regarding the personality of the Holy Prophet in Hadiqa.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Holy Prophet
  • Sanai
  • praise
  • Picture
  • Explanation
  • Language
  • Structure
  • Meaning
1-   قرآن کریم. ترجمه الهه قمشه ایز نشر کتابخانه سنایی و دارالقرآن الکریم.
2-   بیرونی، ابوریحان (1367) التفهیم لاوائل صناعه التنجیم. به تصحیح جلال الدین همایی. تهران: نشر هما .
3-   دهخدا، علی اکبر (1346 )لغت نامه. دانشگاه تهران: موسسه دهخدا.
4-   رضوی، مدرس (1344) تعلیقات حدیقه. تهران: انتشارات علمی.
5-  سرکاراتی، بهمن (بی تا) افسانه ی آب حیات در اسکندرنامه ی نظامی و روایات دیگر داستان اسکندر.  مجموعه مقالات نهمین سده ی نظامی. تبریز: دانشگاه تبریز.
6-   سنایی، ابوالمجد مجدوبن ادم (1377) حدیقه الحقیقه وشریعه الطریقه. به تصحیح مدرس رضوی. تهران: دانشگاه تهران .
7-   شمیسا، سیروس (1366) فرهنگ تلمیحات. تهران: فردوس.
8-   صفا، ابوالفضل (1366)  فرهنگ اصطلاحات نجومی. تهران: موسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی.
9-   طغیانی، اسحاق (1381) شرح مشکلات حدیقه ی سنایی. اصفهان: دانشگاه اصفهان.
10-  فروزانفر، بدیع الزمان (1370) احادیث مثنوی. تهران: امیر کبیر
11-  کازرونی، سعید الدین محمدبن مسعود(1366) نهایه المسوول فی روایه الرسول. ترجمه و انشای عبدالسلام بن علی بن الحسین الابرقوهی. به تصحیح محمدجعفریاحقی. تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.
12- مجلسی، محمد باقر (1378) حیاه القلوب. تهران: انتشارات اسلامیه .