دیدگاه طالبوف تبریزی درباره دو رویه تمدن بورژوازی غرب

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

10.22111/jllr.2007.903

چکیده

عبدالرحیم بن شیخ ابوطالب نجار تبریزی، از روشنفکران برجسته و پر اثر عصر مشروطه گری ایران است. این نواندیش ایرانی یکی از پر کارترین متفکران ایران عهد قاجاریه است که در راه ترویج  اندیشه­های نو در ایران و جنبش آزادی خواهی تلاش فراوانی کرد.
طالبوف طی عمر طولانی خود، دورانی را گذرانده که باید آن را دوران سلطه ی روزافزون غربی ها بر زندگی سیاسی، اجتماعی و اقتصادی مردم ایران دانست. ضمن این که در همین دوره بود که برای اولین بار مسأله ی اخذ تمدن غربی به صورت جدی مطرح شد. از این رو یکی از مهم ترین درون   مایه­های آثار وی اخذ تمدن غربی و درعین حال  مخالفت با نفوذ استعمار است.
اگر چه طالبوف مانند دیگر اندیشمندان این دوره یکی از مدعیان اخذ تمدن غربی است، ولی با هر گونه الگوبرداری سطحی از غربی ها به شدت مخالف است و بر این اعتقاد است که در اخذ تمدن غربی باید موضعی نقادانه داشت.
طالبوف به همان اندازه که خواهان اخذ تمدن غربی است از دول استعمارگر اروپایی انتقاد می‌کند و پیرامون سیاست های استعماری روس و انگلیس و گاهی فرانسه اطلاعات کافی در اختیار هم میهنان خود قرار می دهد.
مقاله ی حاضر می‌کوشد نگرش طالبوف تبریزی را درباره ی دو رویه ی تمدن بورژوازی غرب بیان کند.  

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Talbof Tabrizi’s view about the two aspects of the bourgeoisie Western Civilization

چکیده [English]

Abdul Rahim son of Sheikh Abu Talib Najar Tabrizi is one of the eminent and effective intellectuals of the constitutional period of Iran. This Iranian thought provoker is one of the efficient thinkers of Qajari period in Iran who has tremendously struggled to promote new ideas and raised freedom movement in Iran.
Talbof during his life passed through a period which can be known as the period of increasing western dominance on the political, social and economic life of the Iranians. It was at this time when for the first time the problem to adopt the western civilization came under consideration. Therefore the main theme of his work is to acquire western civilization and at the same time he opposes the influence of colonialism.
Although Talbof like the other intellectuals is in the favour of acquiring western civilization but he intensely opposes all sorts of superficial paradigms from the west and he believes that adopting the western civilization there should be local assessment.
The extent to which Talbof is in favour of acquiring western civilization he criticizes the European colonialism, and provides sufficient information regarding the Russian, English and French colonialism to his countryman. This article tries to explain Talbof Tabrizi’s view regarding the two aspects of bourgeoisie western civilization.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Talb of Tabrizi
  • Colonialism
  • Western Civilization
  • Russia
  • England
الف) کتاب ها
1- آجودانی، لطف الله (1386) روشنفکران ایران در عصر مشروطیت. تهران: نشر اختران.
2- آدمیت،‌ فریدون (1363) اندیشه های طالبوف تبریزی. چاپ دوم. تهران: انتشارات دماوند.
3- آرین پور، یحیی (1372) از صبا تا نیما ( تاریخ 150 سال ادب فارسی). جلد اول. چاپ چهارم، تهران: انتشارات زوار.
4- اکبری، محمدعلی (1385) پیشگامان اندیشه جدید در ایران: عصر روشنگری ایرانی. تهران: انتشارات موسسه تحقیقات و توسعه علوم انسانی.
5- بهنام، جمشید (1383) ایرانیان و اندیشه تجدد. چاپ دوم. تهران: نشر فرزان.
6- طالبوف تبریزی، عبدالرحیم (1323ه.ق) مسالک المحسنین. قاهره: بی جا.
 7------------------------ (1/1357) آزادی و سیاست. به کوشش ایرج افشار. تهران: انتشارات سحر.
8- ------------------------ (2/1357) سیاست طالبی. به کوشش رحیم رئیس نیا و محمد علی علی نیا و ... . تهران: انتشارات علم.
9-------------------------(1356) کتاب احمد. با مقدمه و حواشی باقر مؤمنی. چاپ دوم. تهران: انتشارات شبگیر.
10------------------------(1324 ه. ق) مسائل الحیات. تفلیس: بی جا.
11- طبری، احسان (1347) برخی بررسیها درباره جنبش های اجتماعی در ایران. بی جا.
12- فشاهی، محمدرضا (1354) گزارشی کوتاه از تحولات فکری و اجتماعی در جامعه فئودالی ایران (از گاتها تا مشروطیت). چاپ دوم. تهران: انتشارات گوتنبرگ.
13- یوسفی، غلامحسین (1372) دیداری­با­اهل­قلم. جلد­دوم.­چاپ­چهارم.­تهران:­انتشارات علمی.
 
ب) مقاله ها
1- محمد علی، اکبری (1377) «میرزا عبد الرحیم طالبوف». راه نو. سال اول. شماره ی 13. ص 27.
2- چراغی کوتیانی، اسماعیل‌ (دی 1385) «علم و تمدن جدید از نگاه منور الفکران». معرفت. دوره ی 15. شماره ی 109. صص 106-94.
3- زرگری نژاد، غلامحسین (مهر و آبان 1374) «نگاهی به اندیشه های سیاسی طالبوف تبریزی». فرهنگ توسعه. دوره ی چهارم. شماره ی 20. صص 33-27.
4- قیصری، نورالله (زمستان 1376) «طالبوف تبریزی: مدرنیته غربی راهی برای ترقی و اصلاح اجتماعی». نامه ی پژوهش. دوره ی2. شماره ی 7. صص 176- 155.