شاد زیستی و شادکامی در شعر رودکی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

10.22111/jllr.2009.925

چکیده

سامانیان در قرن چهارم هجری حکومتی نسبتاً مقتدر در حوالی ماوراء النهر ایجاد کردند.  شرایط مناسب اقلیمی و اقتصاد پویا، امنیت و ثبات سیاسی بستری مناسب برای اهالی منطقه فراهم کرد که در راه علم و فرهنگ و هنر گام های ارزشمندی بردارند. شهر بخارا پایتخت شکوهمند آل سامان بود که در آن دانشمندان و شاعران بزرگ پرورش یافتند. ابو عبد الله رودکی, (پدر شعر فارسی و شاعر دربار سامانیان از تنعم و رفاه اقتصادی و جایگاه اجتماعی فوق العاده ای برخوردار بود. بر پایه­ی این رونق و غنای همه جانبه، دیوان این ملک الشعرای دربار و دیگر شاعران هم عصرِ او حاوی درونمایه هایی چون: عشق و عشقبازی، مدح ممدوح، می و شادخواری گشت. داشتن روحیه ای شاد به دور از رذایل اخلاقی بی شک حاصل نداشتن دغدغه های امــور معاش و آزادی در بیان فکــر واندیشه است.به ادعــای این مقاله، فراهم شدن رفاه اجتماعی مناسب با پشتوانه­ای عظیم از ثروت و ثبات قدرت سیاسی، عاملی بزرگ در ترویج شادی و شادمانه زیستن مردم در کنار هم بوده است. درعصر سامانیان زمینه های اصلی این رفاه فراهم شده بود ورودکی به عنوان یک شهروند برخوردار از این مواهب, آثار و نمونه های شادی حاصل از رفاه اجتماعی را در شعر خود منعکس ساخته است. بنابراین در این مقاله برآنیم تا به کمک تحلیل محتوا و به روش بسامدی, به اثبات مدعای خود بپردازیم.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Happiness in Roodaki’s Poems

چکیده [English]

     The Samanids established a powerful government in Mawarannahr in the east of Iran- Khorasan- in the 4th century of Hedjri (900- 1000). Such factors as wonderful climatic conditions, dynamic economy, security, and political stability provided a possibility for the people to take important actions in the development of art, science and literature in the regions. Bokhara was the capital of the Samanids where prominent scientists and poets lived. Roodaki- father of Persian poetry and the poet of the court- enjoyed a decent welfare and a high status in the society. So his and other poets’ Divans contained such themes as love, eulogy, drinks and happy drinking. This article believes that welfare along with political stability created a happy and peaceful life. This joy and happiness is seen in Roodaki’s works, so in this article it is tried to prove this claim by content analysis of his poems. 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Roodaki
  • Samanids
  • Social welfare
  • joy
1- ابن حوقل، ابی القاسم (1345) صورة الارض. ترجمه­ی دکتر جعفر شعار. تهران: بنگاه ترجمه و نشر کتاب.
2- ابن خلدون، عبد الرحمن (1353) مقدمه ی ابن خلدون (جلد دوم). ترجمه ی محمد پروین گنابادی. تهران: بنگاه ترجمه و نشر کتاب.
3- اداره چی گیلان، احمد (1370) شاعران همعصر رودکی. تهران: بنیاد دکتر محمود افشار.
4- امامی، نصر الله (1352) منابع اسرائیلیات در ادبیات فارسی. نشریه­ی دانشکده­ی ادبیات دانشگاه تبریز. سال 25.
5- بیرونی، ابو ریحان محمد بن احمد (1352) آثار الباقیه. ترجمه­ی اکبر دانا سرشت. تهران: کتابفروشی ابن سینا.
6- رودکی، جعفر بن محمد (بی تا) دیوان شعر. پژوهش، تصحیح و شرح دکتر جعفر شعار.تهران: نشر قطره.
7- زرین کوب، عبد الحسین (1343) با کاروان حلّه. تهران: چاپخانه­ی سپهر (بنگاه انتشارات آریا).
8- شفق، اسماعیل (1378) بوی جوی مولیان. قم: انتشارات نور.
9- شفیعی کدکنی، محمدرضا (1374) مفلس کیمیافروش. تهران: انتشارات سخن.
10- صفا، ذبیح الله (1335) تاریخ ادبیات در ایران (جلد اول). تهران: کتابفروشی ابن سینا.
11- فرای، ریچاردن (1363) عصرزرین فرهنگ ایران. ترجمه­ی محمد محمودی. تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.
 12-------------(1365) بخارا دستاورد قرون وسطی. ترجمه­ی محمد محمودی. تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.
13- النرشخی، ابوبکر محمد بن جعفر(1317) تاریخ بخارا. ترجمه­ی ابو نصر احمد بن محمد بن نصر القبادی. تصحیح مدرس رضوی. تهران: انتشارات سنایی.                                                                                                              
14- نظامی عروضی سمرقندی، احمد بن عمر بن علی (1364) چهار مقاله. به اهتمام دکتر محمد معین. تهران: مؤسسه­ی انتشارات امیرکبیر.
15- همایی، جلال الدین(1375) تاریخ ادبیات ایران. به کوشش ماهدخت بانو همایی. تهران: نشر هما.
16- یوسفی، غلام حسین (1374) فرخی سیستانی. تهران: انتشارات علمی.