درون مایه های عمده غنایی در قصاید «محمد ولی دشت بیاضی»

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

10.22111/jllr.2011.959

چکیده

ژانر ادبی غنایی، در حقیقت مبیّن مجموعه­ای گسترده و بی­پایان از حالات تمرکز یافته روانی گوینده است که پرده از احساسات و عواطف پنهان شاعر برمی­دارد. این­ گونه ادبی، بازتاب تخیلی عواطف و زاییده حالات متغیر ضمیر شاعر است که با «بیانی موزیکال و آهنگین»، تصویرگر حوادث ذهنی او می­شود و می­توان آن را تفسیر و واکاوی اندیشه­های نهفته ولایه­های معنایی نهاد گوینده دانست. در این­گونه ادبی «درون­مایه شعری» بر محور «من» شاعر استوار است و تحت تأثیر انگیزه­های عینی و اشتغالات ذهنی به سخن در می­آید.
و اما هدف اصلی این نوشتار، انجام پزوهشی تحلیلی جهت دست­یابی به نقطه­نظرهای شاعر و زمنیه­های غالب اندیشه وتفکر او از منظر بازتاب تخیلی عاطفه، حالات تمرکز یافته روانی، لایه­های معنایی درونی است که در قالب الگوهای غنایی و به گونه­ای فشرده و اثرگذار نمود می­یابد. روش اصلی تحقیق بر مبنای «تحلیل محتوا» استوار بوده است.
بررسی و تحلیل بسامد کاربردی این­گونه درون مایه­ها در دیوان «محمدولی دشت بیاضی»، نتایج ذیل را به دست می­دهد: مدح فرمانروایان و کارگزاران (397 مورد: 54درصد)، مدح و منقبت اولیاء و انبیاء (166: 22 درصد)، مفاخره (79: 10 درصد)، هجویه (54: 7 درصد)، مفاهیم تغزلی (39: 5 درصد).

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Major lyric themes in the odes by Muhammad Vali Dasht Bayazi

چکیده [English]

Literary genre of lyric is a clear concentrated collection of the mental modes of the poet which reflects his/her hidden emotions. It is a realization of his / her mental events with a musical and rhythmic expression in an imaginary reflection of emotions or feelings, so it can be considered as an interpretation of the concealed thoughts and semantic layers of speaker or narrator's conscience. In this genre, “poetic theme” is based on the “poet’s self / ego” and is under the influence of his/her objective motivations and mental preoccupations.
    This analytic study, enjoying a content analysis method, aimed at discovering the poet (Muhammad Vali Dasht Bayazi) 's viewpoints and dominant thought backgrounds based on a perspective of imaginary reflection of emotions, concentrated mental modes, and internal semantic layers which are realized in lyric patterns and in an influential fashion.
     By studying and analyzing the functional frequency of such themes in the Poetical Work of Mohammad Vali Dasht Bayzi, the following results were obtained:
-                      Praising the governors and rulers (397 cases: 54%),
-                       Praising the saints and prophets (166 cases: 22%),
-                      Glorifying persons (79 cases: 10%),
-                      Satirical works (54 cases: 7%), and
-                      Lyrical concepts (39 cases: 5%)

کلیدواژه‌ها [English]

  • theme
  • lyrical genre
  • odes
  • Mohammad Vali Dasht Bayzi
1- احمدی، بابک (1371) ساختار و تأویل متن. تهران: نشر مرکز.
2- امیری خراسانی، احمد (1383) مفاخره در شعر فارسی. جلد اول. کرمان: انتشارات دارالهدی.
3- براهنی، رضا (1380) طلا در مس (درشعر و شاعری). جلد اول. تهران: زریاب.
4- پرین، لارنس (1371) شعر و عناصر شعری. ترجمه غلامرضا سلگی. تهران: نشر ارغنون.
5- پورنامداریان، تقی (1374) سفر در مه. تهران: انتشارات زمستان.
6- تجلیل، جلیل (1368) نقشبند سخن. تهران: نشر اشراقیه.
7- حق­شناس، علی­محمد (1370) مقالات ادبی زبانشناختی. تهران: نشر نیلوفر.
8- دشت بیاضی، ولی (1389) دیوان اشعار. تصحیح و تحشیه دکتر مرتضی چرمگی عمرانی. تهران: انتشارات اساطیر.
9- رازی، امین احمد (1378) تذکره هفت اقلیم. با تصحیح و تعلیق سید محمدرضا طاهری. جلد دومد تهران: سروش.
10- ریپکا، یان (1354) نظریه تاریخ ادبیات. ترجمه دکتر محمود فتوحی. تهران: سخن.
11- زرقانی، سیدمهدی (1388) طرحی برای طبقه ­بندی انواع ادبی در دوره کلاسیک. فصلنامه پژوهش­های ادبی. سال ششم. شماره 24. صص106-81.
12- سارتر، ژان پل (1348) ادبیات چیست؟ ترجمه ابوالحسن نجفی ـ مصطفی رحیمی. تهران: کتاب زمان.
13- سمیعی، کیوان (1361) تحقیقات ادبی. تهران: زوار.
14- شاله فلیسیس (1347) شناخت زیبایی. ترجمه علی اکبر بامداد. تهران: طهوری.
15- شفیعی کدکنی، محمدرضا (1354) انواع ادبی و شعر فارسی. مجله خرد و کوشش. شیراز: دانشگاه شیراز. دفتر دوم و سوم.
16- -----------------(1380) تازیانه­های سلوک. تهران: نشر آگاه.
17- شمیسا، سیروس (1362) سیر غزل در شعر فارسی. تهران: انتشارات فردوسی.
18- شیروانلو، فیروز (1358) گستره و محدوده­ی جامعه­شناسی هنر وادبیات. تهران: انتشارات توس.
19- فرزاد، عبدالحسین (1378) درباره نقد ادبی. تهران: نشر قطره.
20- فرزام پور، علی اکبر(1354) خودستایی شاعران. مجله یغما. سال 28. شماره 28.
21- گریس، ویلیام. جی (1367) ادبیات و بازتاب آن. ترجمه بهروز عزب دفتری. تبریز: انتشارات نیما.