سیمای مرگ در شعر فردوسی و ناصر خسرو

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

10.22111/jllr.2011.962

چکیده

انسان موجودی است آینده‌نگر که هرگز از اندیشه­ی مرگ رهایی نداشته است. مرگ به عنوان تجربه‌ای مبهم و تکرار ناشدنی عموماً هراس‌آور است. این هراس تحت تأثیر عوامل گوناگونی هم چون باورها،ساختاراندیشه،  ویژگی های شخصیتی و روانی ، شیوه­ی زندگی انسان، شرایط روزگار و... قوّت و ضعف می یابد و بازتاب های متفاوتی در گفتار و کردار آدمی بر جای می نهد.
فردوسی حکیمی است که تأملات فلسفی بسیاری درباره­ی مرگ دارد و این اشتغال ذهنی او به صورت مرگ هراسی و مرگ گریزی ظهور می‌یابد؛ اما حکیم ناصرخسرو بر خلاف فردوسی در سروده‌های خویش نه چندان توجهی به مرگ دارد و نه از مواجهه با آن می‌هراسد.
این مقاله بر آن است تا با کمک روش توصیفی – تحلیلی، واکنش های متفاوت دو شاعر حکیم و مسلمان را به هنگام مرگ اندیشی بازنماید و به بیان دلایل هراس فردوسی و امنیت خاطر ناصرخسرو بپردازد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Picture of Death in the Poems of Ferdowsi and Naser Khosrow

چکیده [English]

Man is a prudent being who has never been completely free of the obsession of death. Death as an ambiguous and unrepeatable experience is generally considered as dreadful. This fear strengthens and weakens due to various factors such as beliefs, thought structure, personal attributes, psychological traits, human’s manner of life, etc; and triggers diverse impacts on man’s speech and action.
    Ferdowsi is a scholar widely known for his philosophical thought on thanatophobia and death escape. Naser Khosrow, on the other hand, is not so mentally preoccupied with death in his poetic compositions; neither is he afraid of a confrontation with death.
    This article, applying a descriptive-analytical method, aims at investigating the roots of these two Muslim poet’s diverse perception of the concept of death, and why Ferdowsi  was so obsessed by it, while  Naser Khosrow showed quite confident feelings.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Ferdowsi
  • Naser Khosrow
  • death
  • Obsession with death
  • Thanatophobia
1- خرمشاهی، بهاءالدین و انصاری، مسعود (1387) پیام پیامبر. چاپ ­دوم. تهران: انتشارات ­­عملی­و فرهنگی.
2- رستگار فسایی، منصور(1381) فردوسی و هویت شناسی ایرانی. چاپ اول. تهران: طرح نو.
3- زرین‌کوب، عبدالحسین (1370) با کاروان حلّه. چاپ ششم، تهران: انتشارات علمی. 
4- سعدی، مصلح بن عبدالله (1362) گلستان. چاپ اول. تهران: انتشارات صفی علیشاه.
5- صنعتی، محمد (1384) درآمدی به مرگ در اندیشه­ی غرب. ارغنون. شماره­ی 27-26.
6- فردوسی (1386) شاهنامه. به کوشش جلال خالقی مطلق و دیگران. 8 جلد. چاپ اول. تهران: مرکز دائره المعارف بزرگ اسلامی.
7- گاندی، مهاتما (1386) چرا ترس­از مرگ­و مویه بر آن. شهرام­نقش­تبریزی. چاپ­اول. تهران: ققنوس.
8- لِپ، اینیاس(1375) روانشناسی مرگ. ترجمه محمد رفیعی مهرآبادی.چاپ اول. تهران: خجسته.
9- مجلسی، محمدباقر (1403) بحارالانوار. الطبعه الاولی. بیروت: مؤسسه الوفاء.
10- معتمدی، غلامحسین (1386) انسان و مرگ. چاپ اول. تهران: نشر مرکز.
11- ناصرخسرو (1370) دیوان ناصرخسرو. به تصحیح مجتبی مینوی و مهدی محقق. چاپ اول. تهران: دانشگاه تهران.
12--------------(1338) خوان الاخوان. چاپ اول. تهران: بارانی.
13- نیچه، فریدریش ویلهلم (1378) چنین­گفت­زرتشت. ترجمه­داریوش­آشوری. چاپ­اول. تهران: آگاه.
14- الهندی، علی‌‌بن متقی (بی‌تا) کنزالعمال. الطبعه الاولی. بیروت: مؤسسه الرساله.