بررسی جنبه های عرفانی در«لیلی و مجنون» نظامی و مقایسه ی آن با «مصیبت نامه ی» عطار

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

10.22111/jllr.2012.969

چکیده

منظومه ی «لیلی و مجنون» نظامی گنجه ای، غمنامه­ای عاشقانه است که روح درد و رنج سالکان حق را آشکارا می توان در آن دید. لیلی و مجنون دارای قابلیت های زیادی برای تحلیل مفاهیم و صفات عرفانی است که گاه به طور مستقیم، در بیان نظامی و به خصوص از زبان پدر مجنون، و گاه به طور غیرمستقیم، در پس سخنان شاعر جلوه گر می شود. در این مقاله سعی شده است که قابلیت های عرفانی لیلی و مجنون در پرتو صفات و مقاماتی چون صبر، عنایت، ظرفیّت، درد، وحدت، فنا، جنون و رحمت نمایانده و بررسی شود تا عشق متعالی متجلی در ظاهر منظومه، مکشوف گردد. برای تبیین این عشق متعالی و در جهت رسیدن به جهان بینی معرفتی نظامی در لیلی و مجنون، مقامات و صفات عرفانـی این اثر با «مصیبت نامه ی» عطار، به عنوان منظومه ای دردآلود در ادبیات عرفانی مقایسه شده است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Analyze of mystical traits in Nezami "Leili and Majnun" and its comparative to Attar "Mosibat nameh"

چکیده [English]

   "Leili and Majnun" Poem a romantic lattermope is that suffering soul the seeker of truth in it can be clearly seen. Leili and Majnoon capability to analyze many mystical concepts and characters that sometimes directly, in the Nezami express and especially of language of the Majnun father, and sometimes indirectly, in the words of the poet to be flashed. This article has been tried that mystical capability of"Leili and Majnun", in a general category and in light of mystical characters and officials such patience, attention, capacity, pain, unity, doom, madness and mercy, showed and analyze
     to be of transcendent love, manifest in the Poem appearance, is discovered. To explain the transcendent love, Lilly officials and mystical characters and insane characters and military officials Attar "Mosibat nameh", as pain poem has been compared in mystical literature.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Leili and Majnun of Nezami
  • "Mosibat nameh" of Attar
  • mystical concepts
  • pain
1- پورجوادی، نصرالله (1372) بوی جان. چاپ اول. نشر مرکز دانشگاهی.
2- جامی، عبدالرحمن (1375) نفحات الانس. تصحیح محمود عابدی. چاپ اول. تهران: نشر اطلاعات.
 3- زرین کوب، عبدالحسین (1383) پیر گنجه در جستجوی ناکجاآباد. چاپ ششم. تهران: نشر سخن.
 4- رضایی اردانی، فضل الله (1387) نقد تحلیلی و تطبیقی منظومۀ «خسرو شیرین» و «لیلی و مجنون» نظامی». پژوهشنامه ادب غنایی. دانشگاه سیستان و بلوچستان. سال ششم. شمارۀ 11، ص87- 112.
5 - زنجانی، برات (1372) احوال و آثار و شرح مخزن الاسرار نظامی. تهران: انتشارت دانشگاه  تهران.
6 - ستاری، جلال (1385) عشق نوازی های مولانا. چاپ دوم. تهران: نشر مرکز.
7- ستاری، جلال (1366) حالات عشق مجنون. تهران: نشر توس.
8- سراج طوسی، ابو نصر (1382) اللّمع فی التصوف. ترجمه مهدی محبتی. چاپ اول. نشر اساطیر.
9- شعبانزاده، مریم (1389) شور شیرین (جستاری در تلقی نظامی از عشق). پژوهشنامه ادب غنایی. دانشگاه سیستان و بلوچستان، سال هشتم. شمارۀ 14، ص73- 94.
10- عطار نیشابوری، فرید الدین محمد بن ابراهیم (1386) مصیبت نامه. با مقدمه، تصحیح و تعلیقات محمد رضا شفیعی کدکنی. نشر سخن.  
11- قشیری، عبد الکریم بن هوازن (1381) رساله قشیریه. تصحیح بدیع الزمان فروزانفر. نشر علمی و فرهنگی.
12- مؤذنی، علی محمد و اسفندیار، سبیکه (1389) دیوانگان در مقام عارفان، نه عقلای مجانین. مجلۀ دانش. شمارۀ 100.پاکستان. ص 147- 174.
13- مبارز، ع، قلی زاده، آ. و سلطانی، م (1360) زندگی و اندیشه ی نظامی. اقتباس و برگردان از ح. م. صدیق. چاپ دوم. تهران: نشر توس.
14- میکل، آندره (1984) مجنون لیلا. پاریس: سناباد.
15 - نظامی گنجه ای (1376) لیلی و مجنون. با تصحیح و حواشی حسن وحید دستگردی. به کوشش سعید حمیدیان. چاپ دوم. نشر قطره.