تحلیل کهن الگویی حکایت "پادشاه و کنیزک " مثنوی بر اساس دیدگاه یونگ

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

10.22111/jllr.2012.971

چکیده

کهن نمونه اصطلاحی یونگی است برای محتویات ناآگاه جمعی؛ یعنی افکاری غریزی یا میلی که به سازمان­دهی تجربیات بنا بر الگوهای از پیش تعیین شده­ی فطری در انسان می پردازد. این تصاویر نخستین در طول روزگاران به اشکال گوناگون بروز کرده است ازجمله در قالب اسطوره و داستان چنانکه یونگ اسطوره­ها وافسانه­های پریان را تجلی کهن­ نمونه­ها می­داند.
نمونه ی بارز این کهن­نمونه­ها را در ادب فارسی می توان در حکایت ها و داستان های مثنوی معنوی مشاهده کرد. یکی از داستان­های آموزنده­ی مثنوی که بیان­گر توجه عمیق مولوی به مسائل روانی است، حکایت پادشاه و کنیزک در دفتر اول مثنوی است که اگر با دیدی تحلیلی و از منظر نقد روانشناسانه توجه شود، برخی از مسائل روانشناسی تحلیلی یونگ، از جملـه تـوجـه به نـاآگاه جمعی و برخی کهن نمونه­های آن و خواب و رؤیا را می­توان مشاهده کرد که پرداختن به آن­ها در تحلیل   اندیشه­های مولوی راه گشا می باشد. در این مقاله سعی برآن است که حکایت پادشاه و کنیزک مثنوی از نظرگاه روانشناسی تحلیلی  یونگ بررسی شود.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Archetypal analysis of Masnavi's story "The King and The slave" based on Jung's view

چکیده [English]

Archetype is a Jung's term for the contents of the collective unconscious; the instinctive thoughts which organize human's experiences according to predetermined innate patterns.  These ancient images appearance in various forms over time including myths and stories, As Jung describes myths and fairy tales as the reflection of archetypes. The Obvious examples of these archetypes in Persian literature can be seen in Masnavi's tales and stories. One of these stories which expresses Rumi's deep attention to psychological issues, is the Story of King and Slave (padeshah va kanizak) in the first volume of Masnavi .From an analytical point of view and through a psychological Criticism we will find Some of Jung's psychological issues and his archetypes in this story. In This paper we will try to analyze the story of King and Slave from Jung's analytical psychology point of view.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Collective Unconscious
  • Archetype
  • individuation
  • Anima
  • shadow
  • self
1- اسلامی ندوشن، محمد علی(1377) باغ سبز عشق. تهران: انتشارات یزدان.
2- پورنامداریان، تقی(1384) رمز و داستان های رمزی در ادب فارسی. چاپ پنجم. تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.
3- جونز، ارنست و همکاران (1366) رمز و مثل در روانکاوی. ترجمه­ی جلال ستاری. تهران: نشر توس
4- شایگان فر، حمید رضا (1380) نقد ادبی. تهران: انتشارات دستان
5- شمیسا، سیروس (1370) نگاهی  به سپهری. تهران: انتشارات مروارید.
6- شوالیه، ژان و آلن، گربران (1388) فرهنگ نمادها:.اساطیر، رؤیاها و آداب و رسوم.  ترجمه­ی سودابه فضائلی. تهران: نشر جیحون.
7- فروزانفر، بدیع الزمان (1333) ماخذ قصص و تمثیلات مثنوی. چاپ اول. تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
8-------------------- (1378) شرح مثنوی شریف. تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.
9- فوردهام، فریدا (1374) مقدمه­ای بر روانشناسی یونگ. ترجمه­ی دکتر حسین یعقوب­پور، چاپ اول، تهران: نشر اوجا.
10- کمبل، جوزف (1389) قهرمان هزار چهره. ترجمه­ی شادی خسروپناه. چاپ چهارم. مشهد: نشر گل آفتاب
11- گورنین ویلفرد،ال و همکاران (1370) راهنمای روی­کردهای نقد ادبی. ترجمه­ی زهرا میهن­خواه. تهران: انتشارات اطلاعات.
12- مولوی، جلال الدین محمد (1387): مثنوی معنوی. شرح کریم زمانی. دفتر اول. تهران: انتشارات اطلاعات.
13- نظامی عروضی سمرقندی (1366) چهار مقاله. تصحیح محمد قزوینی. شرح محمد معین. تهران: انتشارات امیر کبیر.
14- نظامی، الیاس ابن یوسف (1384) خمسه نظامی. تصحیح سعید حمیدیان. چاپ دوم، تهران: نشر قطره.
15- یاوری، حورا (1374) روانکاوی و ادبیات. چاپ اول. تهران: نشر تاریخ ایران.
16- یونگ، کارل گوستاو (1376) چهار  صورت مثالی. ترجمه ی پروین فرامرزی. مشهد: آستان قدس رضوی.
17- -----------------(1379)  انسان و سمبول هایش. ترجمه ی محمودسلطانیه. تهران: انتشارات جامی
18-------------------(1386) روانشناسی تحلیلی یونگ. ترجمه ی فرزین رضاعی. تهران: انتشارات ارجمند.