نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• فاطمه تنها ¹
• مهین حاجی زاده ²
• ابوالحسن امین مقدسی ³
• عبدالاحد غیبی ⁴

¹ دانش آموخته دکتری زبان و ادبیات عربی دانشگاه شهید مدنی آذربایجان

² استاد گروه زبان و ادبیات عربی دانشگاه شهید مدنی آذربایجان (نویسنده مسئول)

³ استاد گروه زبان و ادبیات عربی دانشگاه تهران

⁴ استاد گروه زبان و ادبیات عربی دانشگاه شهید مدنی آذربایجان

چکیده

یکی از دستاوردهای مایکل ریفاتر در زمینۀ درک دلالت‌های زبانی و ژرف‌ساخت متن، نظریۀ نشانه‌شناسی شعر اوست. پژوهش حاضر با روش توصیفی-تحلیلی و با تکیه بر رویکرد نشانه‌شناختی در صدد است فرآیند‌های نشانه‌پردازی قصیده «المتنبّی» جواد الحطاب؛ شاعر معاصر عراقی را بر اساس نظریه ریفاتر در دو سطح خوانش اکتشافی و پس‌کنشانه بررسی و تحلیل نموده تا به لایه‌های پنهان متن، ایدۀ محوری و رابطۀ بینامتنی آن با دیگر متون دست یابد. شاعر در این قصیده با بازخوانی گذشته تاریخی و اسطوری و با محکوم کردن اوضاع کنونی، فریاد انتقاد و تغییر سر می‌دهد و با به‌کار‌گیری شخصیت‌های تاریخی، دینی و اسطوری به ترسیم اوضاع کنونی عراق و ایدئولوژی‌های خویش می-پردازد. در سطح نخست (اکتشافی)، مخاطب با تصویرهای رمزآلود از دوران حکومت خلفای عباسی و متنبّی شاعر رو‌به‌رو می‌شود که صرفاً مجموعه‌ای از اخبار متناقض و متضاد است که خواننده خلاق را اقناع نمی‌کند؛ اما در خوانش سطح دو (پس‌کنشانه) با بهره جستن از توانش ادبی و گذر از سطح محاکاتی به سطحی بالاتر و بررسی عناصر «غیر‌دستوری» و نشانه‌پردازیِ هر یک از آنها، به «انباشت‌‌ها» و «منظومه‌های توصیفی» دست می‌یابد که بیان‌گر فضای فکری مسلط و حاکم بر قصیده است. سپس با کشف هیپوگرام به دلالت‌های معنایی....

کلیدواژه‌ها

• نشانه‌شناسی
• مایکل ریفاتر
• جواد الحطاب

عنوان مقاله [English]

Analysis of Javad Al-hattab's ode of "Al-mutanabbi", based on Michael Riffaterre's theory of semiotics in poetry

نویسندگان [English]

• fatemeh tanha ¹
• mahin hajizadeh ²
• abolhasan amin moghadasi ³
• Abdolahad Gheibi ⁴

¹ PhD student in Arabic language and literature, Shahid Madani University of Azerbaijan

² Professor, Department of Arabic Language and Literature, Shahid Madani University of Azerbaijan (Corresponding Author)

³ Professor, Department of Arabic Language and Literature, University of Tehran

⁴ Professor, Department of Arabic Language and Literature, Shahid Madani University of Azerbaijan

چکیده [English]

In the present study, the ode of "Al-mutanabbi" is explained in two levels of Heuristic reading and Retroactive reading by using the mentioned theory and by descriptive-analytical method. At the first level, the audience is confronted with a collection of news that does not convince the reader with literary ability;Therefore, in the second level reading, leads to the accumulation of "the caliphate of the second Abbasid period, the events of the history of Islam and critical expression and ridicule" and the descriptive systems of "The political situation in Iraq, the confrontation between right and wrong, betrayal, power-seeking" by examining Ungramaticalitis. Then, obtains the semantic and implicit meanings of the text by discovering the hypogram, and finally reaches the Matrix, which is protesting and criticizing the actions of the rulers of that time with bitter humor and mockery.Ode Hypogram are also based on a bitter and biting critique on the domination and rule of incompetent people during the history, false domination through betrayal, corruption and its dire consequences, lost Arab power, The betrayal of internal factors, and the division and defeat of the currents of resistance in the present era.

کلیدواژه‌ها [English]

• Semiotics
• Michael Riffaterre
• Javad Al-hattab